Ζεϊμπέκικο, ο χορός των ηττημένων ανδρών

Μαθιουδάκης Γ.Α. MD phD   

δεύτερη αναθεώρηση

Το ζεϊμπέκικο είναι ο μοναχικός χορός του ηττημένου άντρα! Είναι ο ελεγειακός μονόλογος του αετού, που πολέμησε κατά μέτωπο, διεκδικώντας, ως μονομάχος, την ευτυχία, την ολοκλήρωση, την επιβεβαίωση της ζωής, της ανεξαρτησίας, του έρωτα… Και νικήθηκε. 

Είναι ο χορός εκείνου, που τα όνειρά του, οι πόθοι του, οι προσδοκίες του, σπρώχτηκαν από ανέλεγκτες, σκοτεινές δυνάμεις στον αποτεφρωτήρα μιας κοινωνίας αδίστακτης, που ρευστοποιεί συνειδήσεις, ξεπουλάει φρονήματα, αποστρέφεται τη μελωδία, για χάρη του θορύβου. Είναι ο χορός εκείνου που το εγχείρημα υπερβάσεώς του αποδείχτηκε αδιέξοδο.

  Είναι ο χορός εκείνου που κυνήγησε την αγάπη (a-mor) και συνάντησε τον θάνατο (mor-tus). Είναι ο λόγος του νικημένου ασυμβίβαστου.

   Ο χορευτής, με το χορό του, αναβιώνει το τελικό γεγονός του και την αφετηρία της αναχωρητικής του πορείας. "Έπαιξε. Έχασε. Έτσι απλά". Αλλά έχασε, όχι από αντίπαλο υπέρτερο, γιατί αυτό θα το αναγνώριζε και θα το αποδεχόταν. Θα υποκλινόταν στον καλύτερο, γιατί η αποδοχή του ανώτερου είναι ο ορισμός του αυθεντικά μάγκα. Κι ο χορευτής που αφουγκράζεται τον εσωτερικό παλμό του ζεϊμπέκικου είναι μάγκας, γνήσιος κοινωνικός εταίρος, όχι αλανιάρης, αριβίστας, τυχάρπαστος.

  Χορεύοντας, επαναλαμβάνει το χρονικό της κάμψης του. Κάμφθηκε, όμως, από την μπαμπεσιά του υστερόβουλου κόσμου, του κατάσπαρτου από κακοτοπιές, ανοικτά φρεάτια ομβρίων και συνωμοτικές δολιοφθορές, έναντι των οποίων, δεν είχε όπλα, τρόπο αντιπαραθέσεως, μέσο προστασίας, πρόνοια άμυνας. 

 Χορεύει την προσωπική του πίκρα, την πίκρα της άδικης, πρώιμης, καταστροφής. Γι αυτό είναι ο χορός του ανυπότακτου του μη-ανήκοντος· όχι του προσαρμοσμένου, του δεκτικού, του συμμορφούμενου.

Αλλά, καθώς τα αίτια της ήττας είναι διαφορετικά για τον καθένα, το ζεϊμπέκικο δεν μπορεί να έχει βήματα· και δεν έχει. Η πίκρα της αποτυχίας είναι, όμως, γεύση γνώριμη. Και την έχουν δοκιμάσει, όσοι αγωνίστηκαν για να κερδίσουν κάτι, που, εν τέλει, παραχωρήθηκε σ΄άλλους ελέω σκοτεινών δυνάμεων, πρόστυχων συσχετισμών, σιχαμερής δολιότητας. Γι αυτό, ενώ δεν έχει βήματα, έχει μια αυστηρή εσωτερική πειθαρχία. Η γεύση, όχι η όραση, η ακοή, η αφή, κανοναρχεί το βηματισμό του ζεϊμπέκικου.Τη νοιώθει όποιος χορεύει και χορεύει μόνο αν τη νοιώθει.

  Είναι χορός του κατατρεγμένου, του συναισθηματικά άστεγου, του εμπιστευμένου εκεί ψηλά, στον ουρανό, προς τον οποίο χαράζεται η αναχωρητική του πορεία.  Και εδώ κάτω στη γη που πατάει με σιγουριά κι ευκινησία. Τη γη, που κάποτε γονατίζει να χτυπήσει με την παλάμη ανοικτή, ένα σινιάλο που καλεί σε εγρήγορση, να την προειδοποίησει ότι, όπου νάναι έρχεται η ώρα  που πρέπει να τον χωρέσει. Ο χορευτής τινάζει τη μολυσμένη σκόνη από τα παπούτσια του. Να επισημάνει το τέλος της πεζής του πορείας, να απαλλαγεί από τους ρύπους της χωμάτινης διαδρομής του.

  Είναι ο χορός εκείνου που με το νου και τη καρδιά του, ασκημένα στο έπακρο, αντιλαμβάνεται και ελευθερώνεται μέσα και διαμέσου των δεσμών του, καθώς έχει ήδη κατεδαφίσει τις οριοθετήσεις του:  ένα, μόνο βήμα σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Ο χορευτής χορεύει σε μικρό πεδίο, δεν σαλτάρει από τη μια άκρη στην άλλη· δεν επιθυμεί να εντυπωσιάσει με την ευλυγισία του.

  Δεν διεκδικεί. Ξέρει. Είναι αυτάρκης σε γνώση και συναίσθημα. Ένα μόνο βήμα χωρίς παλινορθώσεις, παλινωδίες, τσαλιμάκια. Τον εμποδίζουν οι αναμνήσεις του, που προβάλλουν ανυπέρβλητες δυσκολίες υπερβάσεώς τους. Συμβιώνει μαζί τους και μαζί τους ενορχηστρώνει την αρμονία. Τα χέρια διάπλατα ανοικτά, σαν τον άνθρωπο του Da Vinci, αποτυπώνουν τις συντεταγμένες της ισορροπίας.

Ένα κονσέρτο για την αρμονία· να τι είναι το ζεϊμπέκικο.  

Γι αυτό το ζεϊμπέκικο πρέπει να το χορεύουν μόνο οι σημαδεμένοι. Επειδή είναι αυτοί που έχουν κάτι να πουν.