24 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά της Φυματίωσης

Μαθιουδάκης Γεώργιος, MD, pHD  
Η φυματίωση, λοιμώδης νόσος που οφείλεται σε ποικιλία μυκοβακτηριδίων, εκτός εκείνου της λέπρας. Ονομάζεται επίσης,βάκιλλος του Koch, επειδή είναι ο ερευνητής, στον οποίο οφείλεται η απομόνωσή του και η πρώτη περιγραφή του.  Προσβάλλει το ανθρώπινο γένος (αλλά και ζώα), από την εποχή των πρωτοπλάστων. Επινεμείται όλα τα όργανα, αλλά κυρίως προσβάλλει τους πνεύμονες, τουλάχιστον μετά τον περιορισμό της γαστρεντερικής φυματιώσεως, η οποία σχεδόν εκριζώθηκε με την εισαγωγή της παστεριώσεως του γάλακτος.

  Στη φωτογραφία, παρασκεύασμα ολόκληρου πνεύμονος με σπηλαιώδη φυματίωση στην κορυφή του.  
 Έχουν σημειωθεί μεγάλες επιδημίες, που αποδεκάτισαν ολόκληρους πληθυσμούς, πριν την ανακάλυψη της στρεπτομυκίνης και άλλων αντιφυματικών φαρμάκων, αλλά φαίνεται ότι, γενικά, ο περιορισμός της νόσου, οφείελται στην γονιδιακή τροποποίηση του ανθρώπινου οργανισμού, ώστγε να καταστεί ανθεκτικότερος έναντι τωνη προσβολών της. ακόμη και σήμερα, πάνητως, ευθύνεται για 10 εκατομμύρια προσβολές και 1 εκατομμύριο0 θανάτους, παγκοσμίως το χρόνο.
  έχουν νυπάρξει ακριβηεπίς περιγραφές της κλινικής εικ΄πονας της παθήσεως, αλλά εγώ ως την πιό γλαφυρή και ακριβή, βρήκα στο βιβλίο του Φρανσ Κάφκα:Γράμματα στη Μίλενα (όχι από ιατρικό εγχειρίδιο.
   Η φυματίωση είναι συνιφασμένη με τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις της ανθρωπότητας και αποτελεί μοντέλο παρακολουθήσεως της ευμάρειας ή δυστυχίας που επικρατεί στις κοινωνίες. Είναι χιλιοτραφγουδισμένη, ιδίως, από λαϊκούς τραγουδοποιούς ή μουσικούς, καθώς ιδίως, είναι νόσος που προτιμά ανθρώπους που ζουν κι εργάζονται σε υποβαθμισμένες χωροβιονομικές συνθήκες.

Ιατρική Ρ4 –από τη βιολογία των συστημάτων στην εξατομικευμένη ιατρική

Μαθιουδάκης Γεώργιος, MD, phD

   Φαίνεται ότι, υπό το φώς των νέων αντιλήψεων η ιατρική πρακτική θα μετακινηθεί από την παραδοσιακή  "αντιδραστική, (=αντίδραση στην παθολογική εκτροπή)" μεθοδολογία (κατά την οποία οι ιατροί διαγιγνώσκουν και θεραπεύουν εγκατεστημένες παθήσεις), σε μια μεθοδολογία προλήψεως (:anticipatory), που θα επικεντρώνει στη διατήρηση της υγείας, μάλλον, παρά στην αποκατάσταση των απωλειών της.

 Η διαφορά ανάμεσα στην ενίσχυση της υγείας και την αποκατάσταση των απωλειών της είναι χαώδης, οικονομική  και... αντιΪπποκρατική. Η ιατρική δεν είναι πια η επιστήμη που θεραπεύει τον κλονισμό της υγείας, αλλά εκείνη που συντηρεί την ευεξία. Ο υγιής, ο ολοένα υγιέστερος, με τη βοήθεια της ενισχυτικής ιατρικής (πλαστικές επεμβάσεις, σωματοδόμηση, επανενεργοποίηση στυτικής δυσλειτουργίας κλπ), είναι ο αποδοτικός οικονομικός πολίτης, εκείνος που παράγει ό,τι καταναλώνουν άλλοι και καταναλώνει ό,τι παράγουν άλλοι. Ο ασθενής είναι αδρανές φορτίο, παράγει κόστος, έχει αποσυρθεί από το παιχνίδι της αγοράς και δεν συγκεντρώνει τη μέριμνα της πολιτείας και της φρενήρους ενασχολήσεώς της με την κατανάλωση προϊόντων, αγαθών, υπηρεσιών.

  Ο όρος Ιατρική των τεσσάρων Ρ (P4 medicine- Personalized, Predictive, Preventive and Participatory εξατομίκευση, πρόληψη, αναχαίτιση και συμμετοχή)  έχει καθιερωθεί προκειμένου να περιγραφεί η νέα αυτή αντίληψη της υγείας. H αντίληψη αυτή δεν είναι άμοιρη των νέων οικονομικών δεδομένων. Προβλέπεται ότι [α] θα είναι εξατομικευμένη, επειδή θα βασίζεται στα προσωπικά δεδομένα του γονιδιώματος, [β] θα είναι προληπτική, επειδή η ανάλυση των προσωπικών αυτών δεδομένων θα επιτρέπει τον ακριβέστερο προσδιορισμό της επιρρέπειας σε κάθε πάθηση, [γ] θα είναι αναχαιτιστική, επειδή από τις προβλέψεις αυτές θα μπορούν να αναληφθούν προληπτικά μέτρα, (μέ τον έλεγχο των γεννήσεων;) και, τέλος, [δ] θα είναι συμμετοχική, επειδή η συμμετοχή των ατόμων θεωρείται ουσιώδης για όλα τα προηγούμενα, π.χ., για τις αλλαγές του τρόπου ζωής (life styling) που απαιτούνται ή όταν απαιτείται συμμόρφωση με τις προσφερόμενες θεραπείες. Έτσι, η Ιατρική, από ανθρωπιστική επιστήμη, της αλληλεγγύης και της συμπόνιας, μεταμορφώνεται μέσα στο σύγχρονο οικονομικό γίγνεσθαι, σε επιστήμη της διαχειρίσεως της ζωής, με τον έλεγχο των γεννήσεων, και της διαχείρησης του θανάτου με την ευθανασία. Ο Συμμετοχικός χαρακτήρας της νέας Ιατρικής κάνει τα πρώτα του βήματα, και δείχνει το αμιγές οικονομικό του περίγραμμα, όπως αυτό διαμορφώνεται στους νέους νόμους που διέπουν την οικονομική ζωή στην πατρίδα μας. Ο ιατρός, λένε, θα συνταγογραφεί την δραστική ουσία και ο ”φαρμακοποιός” θα συναλλάσσεται με τον ασθενή για το φάρμακο, που τελικά θα αγοραστεί, με αμιγώς οικονομικά κριτήρια: Ο κατέχων θα λαμβάνει το ακριβό κι εγγυημένο και ο φτωχός, το φτηνό και ανεγγύητο. 

  

Το αρχιμήδειο σημείο από το οποίο θα μπορούσε να εκκινήσει η διερεύνηση της κοινωνικής σημασίας της νέας Ιατρικής δεν είναι η διλημματική επιφύλαξη, για το δικαίωμα της επεμβάσεως σε προσωπικά δεδομένα, με τον έλεγχο του γονιδιώματος (και μελλοντική απειλή για την προκαθορισμένη αναπροσαρμογή του), αλλά η επινοημένη αποστολή της, ως μια διέξοδος στο αδιέξοδο που προκαλεί από κοινού η βιοτεχνολογία, όπου αποδεικνύεται αλυσιτελής (ή αδιάφορη) για την αποκατάσταση της υγείας και η κοινωνία της φρενήρους παραγωγής, όπου αποδεικνύεται απρόθυμη για κοινωνικές δαπάνες και συναισθηματική συνεισφορά.

  Συμμετοχική Ιατρική σημαίνει ότι ο ίδιος ο πολίτης θα είναι ατομικά υπεύθυνος για την προσβολή της υγείας του, ώστε η βιολογική, συναισθηματική, διανοητική του κάμψη να εκλαμβάνεται από την πολιτεία ως μια ”δίκαιη” ανταμοιβή του "άφρονος" αυτού που υιοθέτησε ανθυγιεινό τρόπο ζωής και, γι αυτό δήθεν, αρρώστησε. Σημαίνει ακόμη ότι είναι υπεύθυνος και για την έκβαση της θεραπείας του, αφού ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες, θα ορίζεται η αποκατάσταση της υγείας του.

Μέσα σ΄αυτά τα απαξιωτικά για την ανθρώπινη υπόσταση πλαίσια προωθείται η διαχείριση της ζωής με το φαινοτυπικό έλεγχο των γεννήσεων και τον ευθανασιακό έλεγχο του θανάτου.  

Γενόσημα Φάρμακα: Προστασία της οικονομίας ή απειλή της Υγείας;

Μαθιουδάκης Γεώργιος MD, phD

  Τα γενόσημα φάρμακα είναι αντίγραφα φαρμάκων που έχει λήξει η πατέντα τους, δηλαδή η προστασία να παράγεται μόνο από την Εταιρεία έρευνας που το ανακάλυψε και το έθεσε στην κυκλοφορία, με βάση πιστοποιητικά βιοδιαθεσιμότητας και κατόπιν ενδελεχών μελετών, ότι εκπληρώνει την αποστολή, για την οποία παρασκευάσθηκε και χορηγείται.
  Κάθε φάρμακο αποτελείται από τη δραστική ουσία, εκείνη που ασκεί τη θεραπευτική δράση και τα έκδοχα, δηλαδή τις ουσίες μέσω των οποίων εκφέρεται.  Τόσο η δραστική ουσία, όσο και τα έκδοχα είναι απαραίτητο να ελέγχονται για την επωφελή δράση τους και την απαλλαγή από κινδύνους προκλήσεως άμεσων ή απώτερων περενεργειών. Η δραστική ουσία και τα έκδοχα είναι, κατά κανόνα, χημικές ενώσεις, και ο οργανισμός έχει μεν ένα πλούσιο οπλοστάσιο να αδρανοποιεί τις χημικές ουσίες που προσλαμβάνει, αλλά δεν μπορεί να αδρανοποιεί κάθε ουσία που εισέρχεται στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού. Είναι, επομένως, σημαντικό, να εκπονούνται ιδιαίτερα λεπτομερείς έλεγχοι, στο χημικό εργαστήριο, στα πειραματόζωα, και στους εθελοντές, πριν ένα φάρμακο διατεθεί στην ελεύθερη αγορά, συνταγογραφηθεί και χοηγηθεί σε ανθρώπινα πλάσματα.

  Τα γενόσημα φάρμακα είναι πολλυ φτηνότερα, από τα αντίστοιχα πρωτότυπα, αν και αυτό δεν μπορεί να κατανοηθεί με όρους ασφάλειας και υγιεινής. Η τιμή ενός φαρμάκου δεν ορίζεται από το ονομαστικό κόστος της παρασκευής της ουσίας που εμπεριέχει, αλλά από την πανάκριβη έρευνα που οδήγησε στην ανακάλυψή του και την επένδυση υπέρογκων ποσών για την υπό όρους ασφάλειας αρχική περίοδο της δοκιμασίας του και διαθέσεώς του. Όταν λήξει η πατέντα του, που αποτελεί αφετηρία για αναπαραγωγή αντιγράφων, έχουν αποσβεσθεί τα υπέρογκα ποσά που δαπανήθηκαν για την εξέλιξή του και τη διάθεσή του. Οι εταιρείες διατηρούν ακόμη κάπως υψηλότερη τιμή, για να συνεχίσουν την έρευνα για ανακάλυψη άλλων φαρμακευτικών παραγόντων, που πάλι θα ακολουθήσουν την ίδια διαδορμή ως τα ράφια του φαρμακείου, αρχικά ως πρωτότυπα και, αργότερα, ως αντίγραφα. Οι Εταιρείες που συσκευάζουν αντίγραφα φαρμάκων δεν έχουν δραστηριότητα μελέτης και παραγωγής πρωτότυπων φαρμακευτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα πολύ μικρότερο λειτουργικό κόστος.

   Ο ισχυρισμός ότι στην Ελλάδα προωθείται η στροφή προς χρήση γενοσήμων, προκειμένου να εξοικονομηθούν κεφάλαια, για επιστημονική έρευνα, είναι παραπλανητικός, επειδή καμμιά πρόβλεψη περί αυτού δεν έχει συγκεκριμένα δρομολογηθεί. Αντίθετα, στα Νοσοκομεία, η έρευνα είναι ως και απαγορευμένη, είτε λόγω ελλείψεως τεχνολογίας και προσωπικού ή λόγω εκτροπής των κονδυλίων και των πόρων σε αλλότριες επιδιώξεις. Η καταγγελία ότι οι Έλληνες Ιατροί αποφεύγουν τα αντίγραφα, επειδή διατηρούν σχέσεις συναλλαγής με τις φαρμακοβιομηχανίες παραγωγής πρωτοτύπων είναι ψευδεπίγραφη και συκοφαντική, επειδή η προτίμηση έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη, βασισμένη στην πιστοποίηση, προς τα πρωτότυπα, που στερούνται τα άγνωστης προελεύσεως αντίγραφα. Κανένας ιατρός δεν κινδυνεύει τη θεραπεία και ασφάλεια των ασθενών του, για λόγους οικονομικής συναλλαγής. Στο βαθμό, δε, που οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες εξαγοράζουν ιατρικές συνειδήσεις, στον ίδιο ή και μεγαλύτερο, και οι χαμηλού προϋπολογισμού εταιρείες που διακινούν αντίγραφα μπορούν, επίσης, να το κάνουν.

  Η πολυφαρμακία και η σπατάλη πόρων για χορηγήσεις περιττών φαρμάκων οφείλεται στην λόγω  οικονομικής δυσπραγίας περιορισμένη εκπαίδευση/ενημέρωση των Ιατρών που παραμένει ως ατομική πρωτοβουλία και, σε όλα τα στάδια της εκπαιδεύσεώς τους, διενεργείται με προσωπικά τους έξοδα. Η έλλειψη συνεχιζόμενης εκπαιδεύσεως, δεν συνεπάγεται μόνο αμυντικής αιτιολογίας πολυφαρμακία, που αυξάνει το κόστος, αλλά και (για τον ίδιο λόγο) υπερπληθώρα παρακλινικών εξετάσεων. Επιπλέον, η απάνθρωπη φόρτιση στην οποία υποχρεώνεται, οδηγεί τον έλληνα Ιατρό στην πλήρη βιολογική και πνευματική εξουθένωση, ώστε δεν έχει κάν αντοχή για εκπαίδευση/ενημέρωση στις εξελίξεις της επιστήμης του, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, που έχουν να κάνουν με το σχέδιο ζωής του κάθε επιστήμονα. η επαγγελματική εξουθένωση τον περιμένει είτε εργάζεται στο Νοσοκομείο ή στο ελεύθερο επάγγελμα, επειδή πρέπει να "βλέπει" περισσότερους ασθενείς από τους οριζόμενους σε όρια ασφαλών και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. 

  Ο ιατρός, που, υποχρεούμενος σε εξευτελιστικές συμβάσεις, που ουσιαστικά τον φέρουν σε κατάσταση υπαγωγής έναντι της κοινωνίας του και τον υποχρεώνουν να εργάζεται σε συνθήκες αρνησικυρίας, ευρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση οιωνεί απολογίας, έναντι φαινομενικών αστοχιών στη διάγνωση ή τη θεραπεία, που παραμένουν δράσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας. Η αρνησικυρία, η υπαγωγή, και η αβεβαιότητα είναι που φταίνε τόσο για την πολυφαρμακία, όσο και για τον υπερβολικό αριθμό περιττών παρακλινικών εξετάσεων. Η προστασία έναντι των δυσμενειών αυτών ήταν και παραμένει μόνο η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και η οργάνωση της ιατρικής εργασίας. ούτε για το ένα ούτε για το άλλο δεν είχε ποτέ λάβει μέριμνα η καμματοκρατούμενη ελληνική πολιτεία. Αντίθετα, μάλιστα, αμαθείς και ανυποψίαστοι ως προς τα θέσφατα της επιστήμης και τις αρχές διοικήσεως ανέλαβαν επιτελικές ιατρικές και διοικητικές θέσεις, ως "επιβράβευση" των αποτυχημένων προσπαθειώνν τους να ανελιχθούν στην πολιτική σκηνή.

  Η λύση είναι: καλύτερη εκπαίδευση, παρά καταχρήσεις, ακόμη και φτηνών, φαρμάκων. Μόνο η ροπή στην καλλίτερα πιστοποιημένη εκπαίδευση συνεπάγεται εξοικονόμηση πόρων, γιατί θα αποτρέψει την κατάχρηση, έστω και φτηνών φαρμάκων και περιττές παρακλινικές εξετάσεις.