Τί είναι, όμως, Δημοκρατία;

Μαθιουδάκης Γ.Α. MD phD

Το δημοκρατικό σύστημα είναι το χειρότερο, αλλά το καλύτερο, απ΄ όλα τ΄ άλλα, είπε σε μια κοινοβουλευτική συζήτηση ο Τσόρτσιλ. Αν η ρήση του αυτή είναι σε τέτοιο βαθμό σιβυλλική, ώστε να καταντάει ακατανόητη, αν είναι τόσο ακατανόητη ώστε να εκτιμάται ως ατυχής, παραμένει προς διερεύνηση∙ αλλά άλλο τόσο παραμένει προς διερεύνηση το πρωταρχικό ερώτημα, αν πράγματι έχουμε θωρακίσει επαρκώς τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, από εχθρικές επιθέσεις κι επιβουλές, λόγω των οποίων, η δημοκρατία από κάτι το απερίγραπτα ελκυστικό τείνει να γίνει κάτι το απωθητικά προβληματικό. Κι αυτό επειδή η δημοκρατία στις ημέρες μας τείνει να είναι κάτι το οριστικά αδικημένο.   

 Γιατί στο τέλος-τέλος δουλειά της δημοκρατίας είναι να παίρνει στα χέρια της την ανθρώπινη στέρηση, την ανέχεια, το αδιέξοδο, τη δυσφορία, την ένδεια, να τα δουλεύει, στα σφύζοντα πολιτικά γραφεία (όχι στα γραφεία της πρακτορεύσεως ρουσφετιών και της αναξιοκρατικής διανομής προνομίων)  και να τα επιστρέφει πάλι στους ανθρώπους ως ισότιμα κατανεμημένη επάρκεια, ευπορία, διέξοδο, ευφορία, ευημερία. 
  Η δημοκρατία αρρωσταίνει όταν τη βάζουν να υπερασπίζεται τον πλούτο ή να ελεεινολογεί τη φτώχεια, γιατί και τα δύο τη μολύνουν στον ίδιο βαθμό και ούτε μπορεί να ακμάζει ως κώδικας συνεννοήσεως, συναινέσεως, συνεργασίας και συμβιώσεως, ενόσω εξακολουθεί να θεωρείται σύστημα οικονομικής διαιτησίας.
   Όταν, όπως βλέπουμε, η εξουσία ως δύναμη, στην οποία ο άνθρωπος εμπιστεύτηκε τη ζωή του, στρατεύτηκε στις τάξεις της ως υπήκοος με την προσδοκία ότι θα σώσει τη ζωή του, δεν έχει κανένα αποτέλεσμα, με συνέπεια τον κλονισμό της μέχρι τώρα τυφλής εμπιστοσύνης του ανθρώπου σ΄αυτήν προκύπτει ένα καταστροφικό κενό, έναντι του οποίου ο άνθρωπος δεν έχει να αντιπαραβάλει πλέον τίποτε άλλο εκτός από το, ως άτομο, να ανακαλύψει μέσα στην ελευθερία του το αυθεντικό Είναι και το θεμέλιο των αποφάσεών του. 
  Πρέπει, τώρα, να αναλάβει δράση, να μεριμνήσει για την επίτευξη σύμπνοιας, να συνεννοηθεί για να καλλιεργήσει ένα γόνιμο υπόστρωμα επί του οποίου θα ευδοκιμήσει η αλληλεγγύη, η αμοιβαία εμπιστοσύνη, η συναδέλφωση. Πρέπει να σταθεί εγρήγορος και κριτικά απέναντι στα συμβαίνοντα γύρο του. Να θυμηθεί: "Εφόσον κανείς δεν μας ανέθεσε να εκπονήσουμε απαρέγκλιτα προγράμματα για το μέλλον, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι η ασυμβίβαστη κριτική εκτίμηση των δρώμενων γύρο μας. Ασυμβίβαστη με την έννοια ότι η κριτική μας δεν φοβάται ούτε τα αποτελέσματά της ούτε τη σύγκρουση μαζί της" (Marx). Πρέπει να αφυπνισθεί η κοινή γνώμη ώριμη, γνωστική, ενημερωμένη και αποφασιστική, να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να αναλάβει το ρόλο για τον οποίο εξάλλου προορίζεται, να βγει από την αφάνεια, την παθητική συγκατάθεση, την αδιαφορία ή το πλέγμα του φόβου μέσα στο οποίο έχει επί χρόνια πολλά αραχνιάσει και να πάρει τις υποθέσεις στα χέρια της, επειδή απ΄ αυτήν μόνο προσδοκάται η εκδήλωση μιας τελεσφόρας αντίστασης. 
-Να θέσει σε επικήρυξη το επικυρωμένο από τις κυβερνήσεις συγκυτιακό σύστημα εγκλωβισμού και κατασκευής συναινέσεων, να απαιτήσει φορτικά από το ισχύον πολιτικό σύστημα, όποιο κι αν είναι σε κάθε χώρα,
-να λάβει θέση απέναντι σε αυτήν την ακήρυκτη δικτατορία που έχει καταργήσει σιωπηλά τις δημοκρατικές διαδικασίες, καταστώντας τις τυπολατρικές φιέστες, κι έχει αντικαταστήσει την αιρετή και υπόχρεη απολογίας εξουσία με διεθνείς ή τοπικούς οργανισμούς, που βάλανε τις κυβερνήσεις σε θέσεις υπαγωγής, ώστε να ακολουθούν όλες την ίδια γραμμή: εκείνη της ικανοποιήσεως κατ΄ απόλυτη προτεραιότητα των συμφερόντων της οικονομικής ολιγαρχίας, των συμφερόντων των κερδοσκόπων και των μισθωτών επιτελών τους, παρακάμπτοντας την ετυμηγορία των λαών. 
-Πρέπει στη βάση ενός αμοραλιστικά θεμελιωμένου κράτους να βρει τις κατάλληλες διεξόδους ηθικής παλινόρθωσης του πολίτη. 
-Να ξαναγίνει ο κόσμος εκείνος που έπρεπε να είναι. Επειδή, με το να αποφεύγουμε την ηθική αξιολόγηση προς όφελος της υλικής σκοπιμότητας, να παραβλέπουμε τις συνέπειες επί της ανθρώπινης συνέχειας προκειμένου να εμπλουτίσουμε περαιτέρω το ευμήχανο παρόν μας, εκθέτουμε την ανθρωπότητα, τους εαυτούς μας και το περιβάλλον που μας φιλοξενεί σε έναν βέβαιο κίνδυνο: τον κίνδυνο του οριστικού αφανισμού.
-Πρέπει να πείσουμε την πολιτική επιστήμη και τη φιλοσοφία να αναλάβει δράση, να οργανώσει άμυνες, ανατροπές, ανασχεδιασμούς, κατεδαφίσεις και επανοικοδομήσεις, να μιλήσει όχι για κάποια συγκυριακά μέτρα που πρέπει να λάβουμε για να κάνουμε την αιρετή μεν, αλλά ήδη ανέλεγκτη και ανεξελέγκτως δρώσα εξουσία περισσότερο συγκαταβατική, μεγαλόθυμη και αποφασιστικά υπόλογη, αλλά για τα ενδεχόμενο και τις προοπτικές να την αντικαταστήσουμε, στο μεγαλύτερο που θα μπορέσουμε βαθμό, με μια άλλη μορφή ανέκαθεν νοσταλγημένης συνυπάρξεως: την πραγματική συναίνεση. 
-Να αντικαταστήσουμε τη βία με τη πειθώ· την ασυνείδητη με την ενσυνείδητη πειθαρχία. Αλλιώς είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι ο πολιτισμός μας εξακολουθεί να παραμένει φυλακισμένος στη σοφία των μυθιστορημάτων (Μ. Κούντερα: Η τέχνη του μυθιστορήματος), ότι ο λόγος έχει εξαντλήσει όλα του τα επιχειρήματα, ότι έχουμε πια οριστικά εγκλωβιστεί σε μια πρωτόγνωρη φρίκη: τη φρίκη του να είσαι οικονομικός, κοινωνικός και πολιτιστικός μετανάστης στην κάθε χώρα σου. Τη φρίκη του να πρέπει κάθε απόφαση που προάγει τη διανθρώπινη σχέση να την ελπίζεις μόνο στο μέτρο που κάποιοι κερδίζουν και να την αποτιμάς ανάλογα με τα οικονομικά ωφελήματα που θα επιφέρει σ΄αυτούς. 
  Αν αυτή τη διηνεκή ελπίδα και προσμονή ήθελε να επαληθεύσει ο Πλάτωνας, ας τον ευγνωμονούμε για την πετυχημένη του προσπάθεια να αρθεί [και να μας άρει] πάνω από το υλικό και ευμετάβλητο· πέρα από το φθαρτό και το εύθραυστο, σε μια πραγματικότητα απτή αλλά άθικτη: στην πραγματικότητα των καθαρών ιδεών. Μόνο έτσι, η γέρικη, εσπερινή και οιδίπους κοινωνία μας, άλλη μια φορά, θα προστρέξει κούτσα-κούτσα, για λύτρωση στη γενναιόδωρη βασιλεύουσα, που θα την υποδεχθεί με τρόπο αρμόζοντα στην ιστορία και τις καταβολές της. Στο κάτω-κάτω τι νόημα θα είχαν όλοι αυτοί οι μακραίωνοι αγώνες, των οποίων είμαστε νόμιμοι κληρονόμοι και νομείς, να αφαιρεθεί η εξουσία από τους επί γης αυτόκλητους εκπροσώπους του Θεού και του βασιληά, αν πρόκειται τώρα να την καταλάβουν απροσχημάτιστα ομάδες συμφερόντων, επειδή αυτές επιχειρούν, ίσως επιτυχημένα, να πείσουν ότι έχουν τη γνώση και τις μεθόδους, που θα μας οδηγήσουν στην ευτυχία, τον ορισμό της οποίας τροποποιούν με εκπλήσσουσα ευχέρεια, ανάλογα με τα διάφορα αγοραία προβλήματα στιγμής.