Γενόσημα Φάρμακα: Προστασία της οικονομίας ή απειλή της Υγείας;

Μαθιουδάκης Γεώργιος MD, phD

  Τα γενόσημα φάρμακα είναι αντίγραφα φαρμάκων που έχει λήξει η πατέντα τους, δηλαδή η προστασία να παράγεται μόνο από την Εταιρεία έρευνας που το ανακάλυψε και το έθεσε στην κυκλοφορία, με βάση πιστοποιητικά βιοδιαθεσιμότητας και κατόπιν ενδελεχών μελετών, ότι εκπληρώνει την αποστολή, για την οποία παρασκευάσθηκε και χορηγείται.
  Κάθε φάρμακο αποτελείται από τη δραστική ουσία, εκείνη που ασκεί τη θεραπευτική δράση και τα έκδοχα, δηλαδή τις ουσίες μέσω των οποίων εκφέρεται.  Τόσο η δραστική ουσία, όσο και τα έκδοχα είναι απαραίτητο να ελέγχονται για την επωφελή δράση τους και την απαλλαγή από κινδύνους προκλήσεως άμεσων ή απώτερων περενεργειών. Η δραστική ουσία και τα έκδοχα είναι, κατά κανόνα, χημικές ενώσεις, και ο οργανισμός έχει μεν ένα πλούσιο οπλοστάσιο να αδρανοποιεί τις χημικές ουσίες που προσλαμβάνει, αλλά δεν μπορεί να αδρανοποιεί κάθε ουσία που εισέρχεται στο εσωτερικό περιβάλλον του οργανισμού. Είναι, επομένως, σημαντικό, να εκπονούνται ιδιαίτερα λεπτομερείς έλεγχοι, στο χημικό εργαστήριο, στα πειραματόζωα, και στους εθελοντές, πριν ένα φάρμακο διατεθεί στην ελεύθερη αγορά, συνταγογραφηθεί και χοηγηθεί σε ανθρώπινα πλάσματα.

  Τα γενόσημα φάρμακα είναι πολλυ φτηνότερα, από τα αντίστοιχα πρωτότυπα, αν και αυτό δεν μπορεί να κατανοηθεί με όρους ασφάλειας και υγιεινής. Η τιμή ενός φαρμάκου δεν ορίζεται από το ονομαστικό κόστος της παρασκευής της ουσίας που εμπεριέχει, αλλά από την πανάκριβη έρευνα που οδήγησε στην ανακάλυψή του και την επένδυση υπέρογκων ποσών για την υπό όρους ασφάλειας αρχική περίοδο της δοκιμασίας του και διαθέσεώς του. Όταν λήξει η πατέντα του, που αποτελεί αφετηρία για αναπαραγωγή αντιγράφων, έχουν αποσβεσθεί τα υπέρογκα ποσά που δαπανήθηκαν για την εξέλιξή του και τη διάθεσή του. Οι εταιρείες διατηρούν ακόμη κάπως υψηλότερη τιμή, για να συνεχίσουν την έρευνα για ανακάλυψη άλλων φαρμακευτικών παραγόντων, που πάλι θα ακολουθήσουν την ίδια διαδορμή ως τα ράφια του φαρμακείου, αρχικά ως πρωτότυπα και, αργότερα, ως αντίγραφα. Οι Εταιρείες που συσκευάζουν αντίγραφα φαρμάκων δεν έχουν δραστηριότητα μελέτης και παραγωγής πρωτότυπων φαρμακευτικών προϊόντων, με αποτέλεσμα πολύ μικρότερο λειτουργικό κόστος.

   Ο ισχυρισμός ότι στην Ελλάδα προωθείται η στροφή προς χρήση γενοσήμων, προκειμένου να εξοικονομηθούν κεφάλαια, για επιστημονική έρευνα, είναι παραπλανητικός, επειδή καμμιά πρόβλεψη περί αυτού δεν έχει συγκεκριμένα δρομολογηθεί. Αντίθετα, στα Νοσοκομεία, η έρευνα είναι ως και απαγορευμένη, είτε λόγω ελλείψεως τεχνολογίας και προσωπικού ή λόγω εκτροπής των κονδυλίων και των πόρων σε αλλότριες επιδιώξεις. Η καταγγελία ότι οι Έλληνες Ιατροί αποφεύγουν τα αντίγραφα, επειδή διατηρούν σχέσεις συναλλαγής με τις φαρμακοβιομηχανίες παραγωγής πρωτοτύπων είναι ψευδεπίγραφη και συκοφαντική, επειδή η προτίμηση έχει να κάνει με την εμπιστοσύνη, βασισμένη στην πιστοποίηση, προς τα πρωτότυπα, που στερούνται τα άγνωστης προελεύσεως αντίγραφα. Κανένας ιατρός δεν κινδυνεύει τη θεραπεία και ασφάλεια των ασθενών του, για λόγους οικονομικής συναλλαγής. Στο βαθμό, δε, που οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες εξαγοράζουν ιατρικές συνειδήσεις, στον ίδιο ή και μεγαλύτερο, και οι χαμηλού προϋπολογισμού εταιρείες που διακινούν αντίγραφα μπορούν, επίσης, να το κάνουν.

  Η πολυφαρμακία και η σπατάλη πόρων για χορηγήσεις περιττών φαρμάκων οφείλεται στην λόγω  οικονομικής δυσπραγίας περιορισμένη εκπαίδευση/ενημέρωση των Ιατρών που παραμένει ως ατομική πρωτοβουλία και, σε όλα τα στάδια της εκπαιδεύσεώς τους, διενεργείται με προσωπικά τους έξοδα. Η έλλειψη συνεχιζόμενης εκπαιδεύσεως, δεν συνεπάγεται μόνο αμυντικής αιτιολογίας πολυφαρμακία, που αυξάνει το κόστος, αλλά και (για τον ίδιο λόγο) υπερπληθώρα παρακλινικών εξετάσεων. Επιπλέον, η απάνθρωπη φόρτιση στην οποία υποχρεώνεται, οδηγεί τον έλληνα Ιατρό στην πλήρη βιολογική και πνευματική εξουθένωση, ώστε δεν έχει κάν αντοχή για εκπαίδευση/ενημέρωση στις εξελίξεις της επιστήμης του, εκτός ολίγων εξαιρέσεων, που έχουν να κάνουν με το σχέδιο ζωής του κάθε επιστήμονα. η επαγγελματική εξουθένωση τον περιμένει είτε εργάζεται στο Νοσοκομείο ή στο ελεύθερο επάγγελμα, επειδή πρέπει να "βλέπει" περισσότερους ασθενείς από τους οριζόμενους σε όρια ασφαλών και αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. 

  Ο ιατρός, που, υποχρεούμενος σε εξευτελιστικές συμβάσεις, που ουσιαστικά τον φέρουν σε κατάσταση υπαγωγής έναντι της κοινωνίας του και τον υποχρεώνουν να εργάζεται σε συνθήκες αρνησικυρίας, ευρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση οιωνεί απολογίας, έναντι φαινομενικών αστοχιών στη διάγνωση ή τη θεραπεία, που παραμένουν δράσεις σε συνθήκες αβεβαιότητας. Η αρνησικυρία, η υπαγωγή, και η αβεβαιότητα είναι που φταίνε τόσο για την πολυφαρμακία, όσο και για τον υπερβολικό αριθμό περιττών παρακλινικών εξετάσεων. Η προστασία έναντι των δυσμενειών αυτών ήταν και παραμένει μόνο η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και η οργάνωση της ιατρικής εργασίας. ούτε για το ένα ούτε για το άλλο δεν είχε ποτέ λάβει μέριμνα η καμματοκρατούμενη ελληνική πολιτεία. Αντίθετα, μάλιστα, αμαθείς και ανυποψίαστοι ως προς τα θέσφατα της επιστήμης και τις αρχές διοικήσεως ανέλαβαν επιτελικές ιατρικές και διοικητικές θέσεις, ως "επιβράβευση" των αποτυχημένων προσπαθειώνν τους να ανελιχθούν στην πολιτική σκηνή.

  Η λύση είναι: καλύτερη εκπαίδευση, παρά καταχρήσεις, ακόμη και φτηνών, φαρμάκων. Μόνο η ροπή στην καλλίτερα πιστοποιημένη εκπαίδευση συνεπάγεται εξοικονόμηση πόρων, γιατί θα αποτρέψει την κατάχρηση, έστω και φτηνών φαρμάκων και περιττές παρακλινικές εξετάσεις.